Recenzja publikacji „Brexit. Implikacje dla meblarstwa w Polsce”
Nakładem Sie- ci Badawczej Łukasiewicz, do której należy Instytut Technologii Drewna, ukazała się publikacja pt. „Brexit. Implikacje dla meblarstwa w Polsce”. Książka stanowi zbiór informacji na temat skutków, jakie dla polskiego przemysłu meblarskiego będzie mieć Brexit, czyli proces wychodzenia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej. Określenie wywodzi się z połączenia słów „Britain” (Wielka Brytania) i „exit” (wyjście). Publikacja składa się z czterech rozdziałów. Poruszają one kontekst i uwarunkowania, a także kluczowe obszary powiązań Wielkiej Brytanii jako członka Unii Europejskiej z gospodarką i meblarstwem w Polsce.
Scenariusze
Obszerną część publikacji stanowią scenariusze, jakie mogą mieć miejsce w związku z Brexitem. Zakładają niezmienność warunków gospodarczych w Polsce, Zjednoczonym Królestwie oraz w Unii Europejskiej. Koncentrują się na ocenie skutków Brexitu w kontekście ewentualnej współpracy pomiędzy Wspólnotą a Wielką Brytanią w przyszłości, a w efekcie na analizie perspektyw rozwoju przemysłu meblarskiego dla naszego kraju.
Pierwszy ze scenariuszy to „pozorna niezależność”. Zjednoczone Królestwo zachowuje dostęp do rynku Unii Europejskiej po okresie przejściowym w ramach umowy EOG, ale musi zaakceptować cztery swobody przepływu: towarów, usług, osób oraz kapitału. Brak członkostwa w unii celnej
oznacza, że Wielka Brytania może negocjować własne porozumienia i warunki, jednak niekoniecznie o lepszym zasięgu i z większymi partnerami handlowymi niż wcześniej we Wspólnocie. Potencjalne spory podlegają pod jurysdykcję EFTA. Brexit nie wpływa znacząco na inflację, ale powoduje odpływ części zagranicznego kapitału i spadek zatrudnienia. Dlatego przedsiębiorcy w Zjednoczonym Królestwie zmuszeni są szukać nowych rynków zbytu na innych kontynentach. Po opuszczeniu przez Wielką Brytanię szeregów Unii Europejskiej we Wspólnocie następuje podział na kraje strefy euro oraz na pozostałych jej członków, w tym Polski. Wysokość finansowania ze środków unijnych jest zależna od spełnionych kryteriów politycznych. Polska waluta osłabia się względem euro, a jako kraj „na uboczu” mamy coraz mniejszy wpływ na kształtowanie rozwoju Unii Europejskiej. W efekcie większej integracji krajów strefy euro rośnie popyt na meble, a także meble od polskich producentów, co daje szansę zaistnienia polskim firmom na rynkach zagranicznych. Brexit może oznaczać również, że popyt na meble w Wielkiej Brytanii obniży się ze względu na spadek siły nabywczej z zagranicy, toteż spadek zainteresowania asortymentem mogą odczuć przedsiębiorcy produkujący meble droższe. Dodatkowe koszty odprawy celnej i potwierdzenie pochodzenia towaru, a także kontrole wydłużają czas dostaw, wiążą się z ponoszeniem dodatkowych kosztów, a w efekcie obniżają konkurencyjność cenową mebli produkowanych w naszym kraju.
Kolejny scenariusz zakłada, że Wielka Brytania nie respektuje zasady wolnego przepływu osób i nie wpłaca składek członkowskich do budżetu Unii Europejskiej. Poza tym zawiera nowe, bardziej korzystne
umowy handlowe z krajami spoza Wspólnoty, zmniejsza się obciążenie budżetu, a konkurencyjność handlowa Wielkiej Brytanii znacząco wzrasta. We Wspólnocie rośnie tymczasem eurosceptycyzm.
Współpraca krajów członkowskich przebiega coraz trudniej, co przyczynia się do kolejnych deklaracji wyjścia z UE. Te problemy wpływają niekorzystnie na sytuację w państwach członkowskich, w tym w Polsce. Spadek popytu na meble powoduje zahamowanie rozwoju polskich firm meblarskich, pojawiają się liczne problemy i wzrastają koszty handlu międzynarodowego. Zahamowanie napływu inwestycji zagranicznych do Zjednoczonego Królestwa powoduje, że zapotrzebowanie na polskie meble znacznie słabnie. Polscy obywatele, którzy rozważali wyjazd zarobkowy do Wielkiej Brytanii, rezygnują z emigracji, co przyczynia się do zwiększenia dostępności pracowników na miejscu i uzupełnienia braków kadrowych na krajowym rynku pracy, a także w meblarstwie.
W trzecim scenariuszu rzeczywistości po Brexicie we Wspólnocie zwycięża wizja Europy dwóch prędkości – krajów pozostających w strefie euro oraz tych, które nie przyjęły wspólnej waluty. Polska, początkowo niechętna zmianom, decyduje się na przystąpienie do strefy euro, co powoduje zwiększenie korzyści ze współpracy i posiadanie większego wpływu na kształtowanie polityki wewnątrz UE. Zyskujemy także dostęp do dodatkowych źródeł finansowania. Wspólnota po odejściu Wielkiej Brytanii poszukuje nowych źródeł dochodów, zaostrza więc kryteria m.in. w oparciu o realizację celów klimatycznych. Zwiększona integracja krajów UE po odejściu Wielkiej Brytanii ma ogromny wpływ na poprawę gospodarki, ponieważ w krajach UE wzrasta popyt na kupno mebli z Polski. Własne marki mają dużo większe szanse na zaistnienie na rynkach międzynarodowych. Wprowadzenie w Polsce obcej waluty powoduje jednak ryzyko związane z turbulencjami na rynkach finansowych, ale niższe stopy procentowe umożliwiają szybsze i tańsze pozyskanie kredytu na nowe inwestycje i budowanie własnej marki.
A jeśli gospodarka Wielkiej Brytanii spowolni?
Inną możliwą sytuacją może być wyraźne spowolnienie brytyjskiej gospodarki po wyjściu z Unii Europejskiej: redukcja zatrudnienia, spadek eksportu i mniejszy napływ inwestycji oraz kapitału zagranicznego. Osłabia się także waluta. Państwa członkowskie Wspólnoty dążą do większej integracji w innych obszarach niż przed Brexitem, bardziej niż na polityce spójności koncentrują się na poprawie konkurencyjności gospodarki europejskiej, a dzięki temu obserwujemy wyraźną poprawę sytuacji gospodarczej w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Wzrasta popyt na meble produkowane w Polsce. Sektor meblarski ma dużo większe szanse na wypromowanie własnej marki za granicą. Polscy przedsiębiorcy, którzy prowadzą firmy w Wielkiej Brytanii, mogą ucierpieć na tym, że po Brexicie dostęp do rynków w obrębie Wspólnoty może być bardziej utrudniony. Spadek kondycji finansowej firm brytyjskich może także spowodować problemy z regulacją zobowiązań wobec firm w Polsce.
Ostatni ze scenariuszy ma być „spełnieniem najgorszych obaw”, mianowicie że Wielka Brytania opuszcza Unię Europejską bez umowy oraz okresu przejściowego, czemu towarzyszy gigantyczny chaos legislacyjny. Handel Wielkiej Brytanii z krajami UE odbywa się na zasadach Światowej Organizacji Handlu, przestaje obowiązywać zasada swobodnego przepływu osób. „Twardy” Brexit wpływa niekorzystnie i pogrąża powoli gospodarkę Zjednoczonego Królestwa – spadek PKB, krajowych inwestycji i zagranicznego kapitału, ale także redukcja zatrudnienia. Wprowadzone zostają cła i inne ograniczenia, co powoduje wzrost poziomu inflacji. Następuje stan pogorszenia brytyjskich finansów publicznych poprzez osłabienie wartości funta w stosunku do euro, spada także rating Wielkiej Brytanii, co zniechęca potencjalnych inwestorów z zagranicy.
Publikacja zawiera rekomendacje dla producentów mebli. Warto wśród nich wymienić m.in.: doskonalenie zarządzania, wzrost konkurencyjności i innowacyjności, usprawnienie procesu produkcji
i sprzedaży, optymalizację współpracy w łańcuchu wartości. Autorzy zalecają również, aby promować swoje produkty w strefie euro i nawiązać współpracę z sieciami sprzedaży mebli na rynkach
zagranicznych. Planując inwestycje, trzeba dokładnie rozważyć swój potencjał i opłacalność. W działalności zwracać uwagę na zrównoważoną gospodarkę energetyczną. Przygotować się na przyjęcie przez Polskę waluty euro i dostosować strategię firmy do nowych warunków gospodarczo-ekonomicznych, a także monitorować na bieżąco stawki celne obowiązujące w handlu pomiędzy UE i Wielką Brytanią.